Chemiebedrijven in Nederland zien het op de korte termijn nog niet zo zitten. Voor de lange termijn moet de Europese raffinage-industrie oppassen stelt energiebureau IEA.

Chemische bedrijven in Nederland hebben in de afgelopen maanden flink de druk gevoeld van de economische malaise en de sterke concurrentie binnen en buiten Europa.

De omzet van de chemische industrie daalde in de afgelopen drie kwartalen met 6 procent, terwijl de productie met 5,5 procent afnam ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.

Chemie onder druk door crisis

De Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI) maakte dat maandag bekend. De afname is aanzienlijk sterker dan het gemiddelde van de totale Nederlandse industrie.

Daarbij zijn de prijzen met 2 procent gedaald en is ook de uitvoer, goed voor 80 procent van de productie, met 2 procent afgenomen.

Chemische ondernemingen zijn bovendien ook somber gestemd over de rest van het jaar. Ruim 80 procent van hen verwacht geen of nauwelijks verandering van het economisch klimaat en slechts 7 procent voorziet een omzetgroei in het vierde kwartaal.

Opkomst chemie in China, speciaalchemie Midden-Oosten

Volgens VNCI-directeur Colette Alma illustreren de cijfers ,,de structureel nadelige positie van de Europese chemiesector''. De sector heeft niet alleen te maken met economisch zware tijden, maar ook met de opkomst van chemische bedrijven in China en de groei van speciaalchemie in het Midden-Oosten.

Daarnaast liggen de grondstof- en energieprijzen in Europa flink hoger dan in de VS, dat profiteert van goedkoop schaliegas. In Nederland zijn bovendien de energieprijzen ook hoger dan in veel andere Europese landen.

Volgens Alma ligt de sleutel tot verbetering van de Europese concurrentiepositie in meer samenwerking op industrieel gebied. ,,Dat begint bij een eenduidig Europees energie- en grondstoffenbeleid'', zei zij. Doel daarvan is een gelijk speelveld binnen Europa te creëren, waardoor het continent als geheel de concurrentie met bijvoorbeeld de Verenigde Staten en Azië beter het hoofd kan bieden.

Ook met nauwere samenwerking binnen Nederland valt nog veel winst te behalen voor de chemische industrie. Alma noemde de benutting van restwarmte voor bijvoorbeeld de verwarming van huizen als voorbeeld. ,,Op die manier kan energie worden gedeeld en dalen de kosten'', zei ze.

Olieraffinage onder druk

Vanuit de energieclub van westerse landen IEA klonken maandag ook sombere geluiden over de toekomst van de Europese raffinageindustrie.

Een groeiend aantal olieraffinaderijen in Europa wordt met sluiting bedreigd, met name doordat opkomende economieën meer eigen raffinagecapaciteit opbouwen, stelde hoofdeconoom Fatih Birol van het Internationaal Energie Agentschap (IEA) maandag.

Veel Europese raffinaderijen liggen al stil of draaien onder hun capaciteit, zei Birol. Dat komt onder meer doordat raffinage steeds vaker plaatsvindt in de regio waar de olie wordt opgepompt, met name het Midden-Oosten, of op de plaats van bestemming, vooral China en India.

Opkomst aardgasproducten

Daarnaast winnen volgens de IEA-econoom vloeibare bijproducten van de aardgasproductie, waar geen raffinaderij aan te pas komt, marktaandeel als brandstoffen.

Gezien de overcapaciteit die al bestaat, voorziet het IEA dat de komende 20 jaar een flink aantal raffinaderijen zal komen te verdwijnen. ,,Een aanzienlijk deel daarvan zal in Europa zijn'', zei Birol.

Rotterdam: olieraffinage en chemie

Vraag is hoe deze ontwikkelingen de positie van Rotterdam zullen raken. Als in eerste instantie vooral kleinere raffinaderijen in Europa het loodje leggen, heeft Rotterdam weinig te vrezen. Maar op het moment dat het belang van ruwe olie als grondstof voor de chemie en vervoersbrandstoffen afneemt, moet ook Rotterdam zijn bakens verzetten.

Wat betreft de olieraffinage onderscheidt Rotterdam zich vooralsnog door zijn centrale ligging in Noordwest-Europa, waarbij de haven al decennia profiteert van schaaleffecten.

De overslag van ruwe olie vormt ongeveer een kwart van de totale overslag voor Rotterdam, aldus het Havenbedrijf Rotterdam. Ruwe olie is de grondstof voor de vijf mega-raffinaderijen in de haven.

De oliebevoorrading van raffinaderijen in continentaal Noordwest-Europa loopt naast Rotterdam via een paar havens (waaronder Hamburg en Le Havre). Hierbij heeft Rotterdam naar eigen zeggen een marktaandeel van meer dan 55 procent.

Bron: ANP/Z24

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl